پرسپکتیو تنها تصویری است که چشم انسان آنرا به عنوان واقعیت قبول می کند در واقع پرسپکتیو فضای سه بعدی را روی سطوح دو بعدی ایجاد کرده و عمق اجسام را نشان می دهد. در این مقاله آموزشی به آموزش ترسیم پرسپکتیو به صورت اصولی خواهیم پرداخت.
آموزش ترسیم پرسپکتیو
پرسپکتیو عبارت است از نشان دادن تصویر یک جسم بر روی یک صفحه بنام صفحه تصویر
انواع تصاویر:
۱-موازی: آگزنومتریک یا پارالاین(ایزومتریک، دی متریک، ابلیک، تری متریک)
۲-مرکزی: (یک نقطه ای، دونقطه ای، سه نقطه ای)
تصاویر موازی: در این نوع از تصاویر خطوط جسم به گریز نمی روند بلکه با هم موازیند. این نوع تصاویر ترسیمشان آسان بوده و برای نشان دادن جزئیات در سطوح افقی برای کاهای گرافیکی بسیار مناسبند.
۱- تصاویر ایزومتریک
در این نوع تصاویر محورهای ox و oy هر کدام با خط افق زاویه ۳۰ می سازند و ابعاد و اندازه ها به نسبت ۱/۱ رسم می شود.
نکته: در تصاویر ایزومتریک ابعاد و اندازه ها در حدود ۱۸ درصد بزرگتر از اندازه واقعی به نظر می رسند.
۲- تصاویر دیمتریک
در این نوع تصاویر یک محور به اندازه ۷ درجه و یک محور به اندازه ۴۲ درجه با خط افق زاویه می سازد. در این حالت ابعاد و اندازه ها بر روی محور oz و محوری که زاویه ۷ درجه می سازد به نسبت ۱/۱ و بر روی محوری که زاویه ۴۲ درجه می سازد به نسبت ۳/۲ یا ۴/۳ طول واقعی ترسیم می شود.
پرسپکتیوهای دیمتریک را می توان با استفاده از نسبتهای ۸/۷ و ۸/۱ رسم نمود.
۳- تصاویر کاوالیر
در این تصاویر فقط یک محور با زاویه ۴۵ درجه رسم می شود در این پرسپکتیو تمامی طولها به نسبت ۱/۱ ترسیم میگردد.
۴- تصاویر جنرال
این تصاویر مانند پرسپکتیو کاوالیر رسم می شود با این تفاوت که طولها بر روی محوری که با زاویه ۴۵ درجه رسم شده است به نسبت ۳/۲ تا ۴/۳ ترسیم می شوند.
۵- تصاویر کابینت
این تصاویر نیز مانند پرسپکتیو کاوالیر رسم می شود با این تفاوت که طولها بر روی محوری که با زاویه ۴۵ درجه رسم شده است به نسبت ۱/۲ترسیم میشوند.
انواع تصاویر ابلیک:
۱- نما ابلیک: در این نوع تصاویر با استفاده از نمای جسم پرسپکتیو ترسیم می شود.
۲- پلان ابلیک: در این نوع تصاویر با استفاده از پلان جسم پرسپکتیو ترسیم می شود.
پرسپکتیوهای مرکزی:
در این نوع تصاویر امتداد خطوط به یک یا چند نقطه گریز ختم می شوند.
نکته: برجسته ترین ویژگی پرسپکتیو هم گرائی است.
اصطلاحات مهم در پرسپکتیوهای مرکزی
- صفحه تصویر: P.P(Picture Plane)
- نقطه گریز: V.P(Vanishing Point)
- نقطه دید: S.P(Station Point)
- خط افق: H.L(Horizon Line)
- خط زمین: G.L(Ground Line)
نکته: ما جهان پیرامون خود را در محدوده مخروطی مشاهده می کنیم که حول محور دید ما با زاویه ۶۰ درجه شکل می گیرد.
آموزش ترسیم پرسپکتیو تک نقطه ای
اگر دوربین عکاسی را کاملا عمود بر زمین و موازی با ضلع روبرویی یک ساختمان قرار دهیم و یک عکس بگیریم. نتیجه بدست آمده یک تصویر با پرسپکتیو یک نقطه ای می شود. یعنی همه دیوارها و ضلع های ساختمان به سمت یک نقطه حرکت می کنند.
به معنای دیگر محور ایکس X ساختمان موازی با صفحه دوربین عکاسی و محور Z که همان ارتفاع ساختمان است نیز موازی با صفحه دوربین عکاسی هستند و تنها محوری که صفحه دوربین را قطع می کند و به سمت ما می آید یا به اصطلاح از ما دور می شود و به سمت نقطه گریز می رود محور Y است.
از این جهت به این نوع پرسپکتیو ، پرسپکتیو یک نقطه ای می گویند زیرا همه اجزای در راستای محور Y به سمت یک نقطه می روند.
ابتدا به تعریف چند موضوع می پردازیم
خط پرده تصویر ……………………… p.p
خط خط افق ………………………… HL
خط زمین …………………………… GL
نقطه چشم ناظر ………………….. sp
نقطه گریز ………………………….. vp
P.P
پرده تصویر: است که شکل بر روی آن ترسیم یا بوجود می آید که در انسان همان چشم می شود و در مثال بالا همان لنز یا صفحه دوربین عکاسی می باشد.
HL
خط افق: خطی است که در راستای دید ماست و همیشه vp (نقطه گریز) بر روی آن قرار دارد و در پرسپکتیو یک نقطه ای در راستای sp (ناظر) قرار دارد. خط افق به میزان قد ناظر بستگی دارد بعنوان مثال خط افق دید یک پسر بچه از خط افق دید یک فرد قد بلند در سطح پایین تری قرار دارد.
G.L
خط زمین: همان زمین زیر پای ناظر است که شی بر روی آن قرار دارد.
نکته: هر چقدر قد ناظر بلند تر باشد فاصله بین خط افق و خط زمین از دید او بیشتر است و بلعکس.
روش ترسیم
برای ترسیم یک شی در نمای پرسپکتیو ابتدا باید پلان شکل را ترسیم کنیم و سپس ارتفاع آن را، بدین منظور مانند شکل زیر خطوط مورد نیاز را ترسیم و پلان شی مورد نظر را در پشت پرده تصویر قرار می دهیم و با حروف لاتین برای سهولت کار نامگذاری می کنیم.
(توجه شی ما می تواند از پرده تصویر فاصله بگیرد که ما پیش فرض شکل را چسبیده به پرده تصوییر قرار میدهیم)
فاصله خط افق H.L با خط زمین G.L برابر است با قد ناظر که معمولا آن را ۲ متر تصور می کنیم (بخاطر بزرگی اعداد کلیه واحد ها را به نسبت مساوی مثلا یک صدم کوچک می کنیم، ۲سانتی متر)، فاصله ناظر S.p با شکل را هم به طور پیش فرض ۳ متر لحاظ می کنیم و بر روی کاغذ آن را بافاصله ۳ سانتی متر مشخص می کنیم.
اولین مرحله بدست آوردن نقطه گریز است، که طبق شکل زیر از ناظر خطی عمود می کنیم به خط افق و هر کجا خط افق را قطع کرد آن نقطه را نقطه گریز V.P نامگذاری می کنیم.
مرحله بعدی
مرحله بعدی بدست آوردن پاره خطی BD و AC است که ابتدا باید نقاط B و A را که روی پرده تصویر قرار دارند بدست بیاوریم.
به طوری کلی برای بدست آوردن تصویر یک نقطه(نقطه ای که بر روی پرده تصویر نیست) ابتدا از نقطه مورد نظر وصل میکنیم به نقطه ناظر S.P تا پرده تصویر را قطع کند، سپس از همان نقطه طلاقی با پرده تصویر خطی عمود می کنیم بر پاره خطهای که می دانیم نقاط روی آن قرار می گیرند.
چون نقاط B و A چسبیده به پرده تصویر هستند (تمامی نقاطی که با پرده تصویر فصل مشترک دارند) محل برخورد خط اتصال آن به ناظر با پرده تصویر دقیقا همان نقاط B و A می شود پس می توان به صورت قراردادی زین پس برای بدست آوردن تصویر نقاطی که بر روی پرده تصویر هستند از خود همان نقاط مستقیم عمود کنیم بر روی خط زمین.
حال از نقطه A به نقطه گریز V.P وصل می کنیم و همین کار را برای نقطه B انجام می دهیم زیرا هر دو نقطه امتدادشان به سمت نقطه گریز میرود. هم اکنون می دانیم که پاره خط AC بر روی خط سمت راست و پاره خط BD بر روی خط سمت چپ قرار دارند.
مرحله بعدی
مرحله بعدی مشخص کردن جای نقاط C و D بر روی دو خط ذکر شده در بالا، A V.P و B V.Pاست. تا اندازه این دو پاره خط بدست بیاید. طبق قسمت گفته شده در مرحله قبل نقطه D را بدست می آوریم با این تفاوت که هر کجا خط عمود شده پاره خط B V.P را قطع کرد آن نقطه، نقطه D می شود.(چون نقطه D شکل ما بر روی این پاره خط قرار دارد نه خط زمین)
نقطه C را نیز می توان از همین روش بدست آورد ولی چون نقطه C با D در یک راستا و موازی خط افق H.L هستند میتوانیم برای سریعتر رسم کردن از نقطه D که بدست آورده ایم خطی به موازات خط افق رسم کنیم و هر کجا که پاره خط A V.P را قطع کرد نقطه C شکل ما بدست آید. مانند شکل
در این مرحله تقریبا کار کشیدن پلان شکل تمام شده و فقط کافیست نقاط بدست آمده را به همدیگر وصل کنیم تا پلان شکل در نمای پرسپکتیو مشخص شود مانند شکل
مرحله آخر
مرحله آخر ارتفاع دادن به شکل است در نمای پرسپکتیو فقط بر روی پرده تصویر ارتفاع به اندازه واقعی دیده می شود بعنوان مثال اگر شکلی ۲ سانتیمتر ارتفاع داشته باشد فقط مجازیم نقاطی که بر روی پرده تصویر قرار گرفته اند را ارتفاع ۲سانتیمتری به آنها بدهیم.
برای بدست آوردن ارتفاع نقاط دیگر مانند C، ابتدا از نقطه A که بر روی پرده تصویر قرار گرفته،بر فرض اینکه ارتفاع شکل ۲ سانتیمتر باشد به صورت عمود به اندازه ۲ سانتیمتر ارتفاع میدهیم و سپس آن را به نقطه گریز V.P وصل می کنیم (طبق شکل)
حال می دانیم کلیه نقاط موجود بر روی پاره خط AC ارتفاعشان از خط وصل شده بالاتر نیست و برای بدست آوردن ارتفاع نقطه C کافیست از نقطه C به صورت عمود ارتفاعی تا خط ذکر شده ترسیم کنیم طبق شکل زیر
آموزش ترسیم پرسپکتیو دو نقطه ای
اگردوربین عکاسی راکمی بچرخانیم (لنز دوربین موازی با نمای روبرو نباشد) محور y پرده تصویر را قطع می کند مانند محور X و در این حالت نوع پرسپکتیو ما دو نقطه ای می شود و دو نقطه گریز پیدا می کند مانند شکل بالا که میتوان پیاده رو سمت راست را محور X و پیاده روی سمت چپ را محور y در نظر گرفت که هر کدام به سمتی می روند(هرکدام به یک نقطه گریز مجزا).
تفاوت قرار گرفتن پلان شکل نسبت به پرده تصویر را می توانید در شکل زیر ببینید.
همانطور که مشاهده می کنید در پرسپکتیو دو نقطه ای دو محور هستند که پرده تصویر را قطع می کنند و هر گاه شکلی داده شد که مانند شکل سمت راست بود باید بدانید که پرسپکتیو آن دو نقطه ای است.
طریقه رسم پلان شکل و ارتفاع در دو نقطه ای دقیقا شبیه به یک نقطه ای است با این تفاوت که در دو نقطه ای بعضی از پاره خطها به نقطه گریز دیگری میروند.
دو نکته مهم در رسم دو نقطه ای است که ما در این آموزش بیشتر به آنها می پردازیم:
۱- بدست آوردن نقطه های گریز شکل (که دو نقطه بر روی خط افق هستند)
۲- تفکیک یال ها یا همان اضلاع و یا پاره خط های شکل به دو دسته: که دسته اول به نقطه گریز یک می روند و دسته دوم به نقطه گریز دوم.
۱) بدست آوردن نقاط گریز:
از نقطه ناظر S.P خطی به موازات محور y شکل یا همان اضلاعی که به سمت چپ متمایل هستند (در شکل زیر محور به رنگ سبز نشان داده شده) رسم می کنیم، هر کجا پرده تصویر را قطع کرد از همان جا عمود می کنیم بر خط افق H.L و آنجا را نقطه دید چپ (LV.P) می نامیم.
حال برای محور X واضلاعی که به سمت راست متمایل هستند نیز همین کار را انجام داده و نام نقطه دید را (RV.P) می نامیم مانند شکل زیر؛
حال ما دو نقطه گریز که بر روی خط افق هستند را بدست آوردیم و باید به مرحله دوم یعنی مشخص کردن اضلاع است که به سمت کدام نقطه گریز می روند که در شکل زیر توضیح لازم داده شده؛
اکنون مانند روش های پرسپکتیو یک نقطه ای نقطه A را بدست می آوریم.
چون پاره خط AC به سمت چپ متمایل است از نقطه A وصل می کنیم به نقطه گریز LV.P و همچنین بخاطر متمایل بودن پاره خط AB به سمت راست , و رفتن آن به نقطه گریز RV.P یک خط وصل میکنیم به نقطه گریز سمت راست، هم اکنون مشخص است که نقطه C روی خط A LV.P قرار دارد و نقطه B بر روی خط A RV.P مانند شکل بالا:
حال باید باز طبق روش پرسپکتیو یک نقطه ای، نقاط C و B را بدست بیاوریم (مطابق شکل زیر)؛
نقطه D در محل طلاقی دو پاره خط BD و CD قرار دارد پس برای بدست آوردن آن باید این دو پاره خط را در نمای پرسپکتیو ترسیم کنیم. که طبق شکل و تفکیک اضلاع که در بالا به آن اشاره شد مشخص است که پاره خط BD به سمت چپ متمایل است و به سمت نقطه گریز چپ LV.P می رود، پس از نقطه B به LV.P وصل می کنیم.
پاره خط CD متمایل به سمت راست است و به سمت نقطه گریز راست یعنی RV.P گریزان است پس از نقطه C به RV.P وصل می کنیم، در نتیجه محل طلاقی آنها بدست می آید که همان نقطه D پلان شکل می شود.
ارتفاع دادن به پلان
نقاطی که بر روی پرده تصویر قرار دارند ارتفاع آنها برابر با ارتفاع واقعی است (مثال ۲ سانتیمتر) ولی نقاطی مانند B و C که بر روی پرده تصویر نیستند مانند روش گفته شده در پرسپکتیو یک نقطه ای بدست می آید با این تفاوت که هر کدام به سمت نقطه گریز خود می روند.
حال باید ارتفاع نقطه C را بدست بیاوریم. برای رسیدن به این هدف طبق روش زیر عمل کنید
در شکل زیر میخواهیم ارتفاع نقطه D را بدست بیاوریم . ابتدا پاره خط های DC و DBرا امتداد می دهیم تا به پرده تصویر برسند و نقاط فرضی B” و C” را بدست بیاوریم ، هم اکنون می دانیم که در شکل ما نقاط C” و B” و A هر سه ارتفاعشان واقعی است.
و هر سه را به اندازه ارتفاع واقعی شکل بالا می آوریم و سپس آنها را به نقطه گریز خودشان وصل می کنیم (خطوط سبز رنگ).
حال از نقاط D و C و B عمود می کنیم به سمت بالا تا جایی که خط سبز رنگ را قطع کنند طبق شکل و در مرحله آخر نقاط ایجاد شده در بالا را بهم وصل می کنیم.
حال طبق آموزش قبل و مانند شکل زیر ارتفاع های واقعی را رسم و از محل طلاقی دو خط سبز رنگ محل نقطه وجه بالایی شکل را بدست می آوریم.
ترسیم سایه
همان طور که در شکل زیر دیده می شود و هر جسمی مانند نقطه A که شعاع نوری R را قطع کند سایه ای مانند A” ایجاد می کند. منبع نور، جسم و سایه آن در یک امتداد که همان شعاع نوری (R) است قرار دارند.
نکته۱: تصویر منبع نور، تصویر نقطه A و سایه آن در امتداد تصویر شعاع نوری قرار داشته و در محل سایه نقطه با هم متقاطع هستند.
نکته۲: امتداد تصویر شعاع نوری هر نقطه، از تصویر منبع نور می گذرد.
نکته۳: شعاع نوری و تصویر آن تشکیل صفحه قائمی را می دهند که نقطه، تصویر نقطه و سایه نقطه در این صفحه قرار دارند که صفحه سایه ای هم نامیده می شود.
نکته۴: وقتی خطی با یک سطح موازی است، سایه اش برآن سطح با خود خط موازی است.
دوستان عزیز امیدوارم این مقاله آموزشی از سری مقالات آموزش اسکیس معماری برای شما مفید واقع شده باشد.
خیلی عالی بود
خدا قوت